Page 21 - ประวัติสร้างเมืองกาฬสินธุ์ Kalasin History
P. 21
16 ประวัติศาสตร์การตั้งเมืองกาฬสินธุ์
4) เมืองภูแล่นช้าง พ.ศ. 2388 รัชกาลที่ 3 ทรงพระกรุณา
โปรดเกล้าฯ ให้ยกบ้านเถียงนาชุมขึ้นเป็นเมืองภูแล่นช้าง ให้หมื่นเดช
คนเมืองเวียงจันทน์ที่ลงไปอยู่ที่กรุงเทพมหานคร ซึ่งเคยพาครอบครัว
จากบ้านห้วยนายมแขวงเมืองวัง เข้าไปตั้งอยู่ที่บ้านภูแล่นช้างเป็น
พระพิชัยอุดมเดช เจ้าเมือง ให้เพียโคตรหลักค้าเป็นอุปฮาด ให้เพียมหาราช
เป็นราชวงศ์ ให้เพียพรหมดวงลีเป็นราชบุตรเมืองภูแล่นช้าง
ส้าหรับเมืองทั้งสี่เมืองดังกล่าวข้างต้นนั้น เป็นเมืองที่ตั้งขึ้นโดย
ครอบครัวชาวผู้ไทจากเมืองวัง ซึ่งเข้ามาตั้งเมืองกุดสิมนารายณ์และเมือง
ภูแล่นช้าง กับครอบครัวชาวย้อจากเมืองค้าเกิดและเมืองค้าม่วน ซึ่งเข้ามา
ตั้งเมืองแซงบาดาลและเมืองท่าขอนยาง
5) เมืองกมลาไสย ถูกแยกออกจากเมืองกาฬสินธุ์ด้วยสาเหตุความ
ขัดแย้งกันในระดับอาญาสี่ กล่าวคือ ในปี พ.ศ. 2394 พระยาไชยสุนทร
(ทอง) ถึงแก่กรรม พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4
ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ตั้งให้อุปฮาด (จารย์ละ) เป็นพระยาไชยสุนทร
เจ้าเมือง ท้าวกิ่งเป็นอุปฮาด ท้าวเกษเป็นราชวงศ์ และท้าวคีเป็นราชบุตร
แต่อุปฮาดจารย์ละว่าที่พระยาไชยสุนทร ยังไม่ได้รับสัญญาบัตรก็ถึง
แก่กรรมก่อน จึงโปรดเกล้าฯ ให้ว่าที่อุปฮาด (กิ่ง) เป็นพระยาไชยสุนทร
ราชวงศ์ (เกษ) เป็นว่าที่อุปฮาด ราชบุตรอินทิสารเมืองสกลนครเป็นว่าที่
ราชวงศ์ และท้าวคีเป็นว่าที่ราชบุตร แต่พระยาไชยสุนทร (กิ่ง) เสนอขอ
พระราชทานให้ท้าวหนูลูกชายตนเป็นอุปฮาด ซึ่งรัชกาลที่ 4 ก็ทรงเห็นชอบ
เพราะท้าวหนูเคยไปบวชอยู่วัดบวรนิเวศได้เคยใช้สอยอยู่เนือง ๆ การเสนอ
ขอพระราชทานตั้งเป็นอุปฮาดจึงเป็นการชอบ เหตุการณ์ดังกล่าวสร้าง
ความไม่พอใจแก่ราชวงศ์เกษ ผู้จะเลื่อนขึ้นเป็นอุปฮาดอย่างยิ่ง ดังนั้น
ในปี พ.ศ. 2409 ราชวงษ์เกษ จึงอพยพพาบริวารไพร่พลไปตั้งบ้านสระบัว
แล้วขอพระราชทานตั้งเมือง ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ยกขึ้นเป็น
เมืองกมลาไสย ระยะแรกเมืองกมลาไสยยังท้าราชการขึ้นต่อเมืองกาฬสินธุ์
ภายหลังได้ขอแยกตัวออกไปท้าราชการขึ้นตรงต่อกรุงเทพมหานคร
